Պատմական նյութերի ուսումնասիրող Խաժակ Սիրեկանյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է. «Զեյթունի ճակատագիրը Նկարներում Զեյթունի համայնապատկերն է, 20-րդ դարասկզբին և այսօր «Զեյթուն» ասելով հասկանում ենք ազատություն, անկախություն, խիզախություն, իսկ «զեյթունցի» ասելով՝ ազատատենչ, խիզախ, անկոտրում հայ: Երբ 1375-ին փակվեց Կիլիկյան Հայաստանի պետականության փառավոր էջը, ամբողջ հայկական լեռնաշխարհում և Կիլիկիայում Զեյթունը թերևս միակ հայկական բնակավայրն էր, որը գրեթե մշտապես պահպանեց իր կիսանկախ վիճակը: Բազմաթիվ պետություններ ու նույնիսկ Բյուզանդական կայսրությունը աշխարհի երեսից ջնջած օսմանցիները հաճախ էին ստիպված լինում հաշվի նստել այս լեռնային գավառի մի բուռ հայության հետ: Ի հեճուկս հայության այն մասի, որը մշտապես արդարացում է փնտրել, թե ինչու է ընդունել օտարի լուծը, զեյթունցիները ի սկզբանե մերժել են պատեհապաշտական դրսևորումները, գիտակցել են ինքնիշխանության, ինքնուրույնության, ազատության, անախության բարոյական և նյութական կարևորությունն ու ամեն ինչ արել այդ արժեքներն անխաթար պահելու համար: 1626-27թթ. օսմանյան սուլթան Մուրադ 4-րդը ստիպված Զեյթունին կիսանկախության հրովարտակ տվեց: Հետագա դարերում Օսմանյան պետությունը, չհաշտվելով իր համար նվաստացուցիչ այդ կարգավիճակին, անընդատ փորձեր արեց վերացնել այդ կիսանկախ վիճակն ու ստրկացնել զեյթունցիներին: Նման փորձեր արվեցին 1780, 1808, 1819, 1829 և 1835 թվականներին, բայց բոլորն էլ ապարդյուն: Առավել հայտնի են Զեյթունի 1862թ., 1878թ. և 1895թ. ապստամբությունները: Ընդհանուր առմամբ 1780-1909 թվականների ընթացքում 41 անգամ զեյթունիցիները զենք վերցրին իրենց կյանքի ու իրավունքների պաշտպանության համար: 1915-ի Հայոց ցեղասպանության նախօրեին Զեյթունի գավառն ուներ շուրջ 20 հազար հայ բնակչություն: Զեյթունում հայերը զբաղվում էին արհեստագործությամբ, առևտրով, երկրագործությամբ և այգեգործությամբ: Ցեղասպանության արհավիրքը չշրջանցեց նաև Զեյթունը: Զեյթունցիները ևս ենթարկվեցին բռնագաղթի ու կոտորածների։ Բայց դա դեռ ավարտը չէր։ Ցեղասպանությունից փրկված զեյթունցիները 1930-ականներին մեկ անգամ ևս դրսևորեցին ապրելու և իրենց հայրենիքն ապրեցնելու կամք ու մայրաքաղաք Երևանի հյուսիսային մասում հիմնեցին Նոր Զեյթուն թաղամասը»։